علاقه افراد به مراقبت از پوست هر روز رو به افزایش است و این موضوع کاملا طبیعی است زیرا انسان زیبایی طلب است. به همین دلیل ، صنعت مراقبت از پوست روز به روز در حال پیشرفت و گسترش است. در طی همین پیشرفت ها انواع هیدروکسی اسید به بازار آمد که توانست به سرعت بین پزشکان و بیماران شناخته و محبوب شود. در ادامه این مطلب ، دکتر مهناز شکروی به شما می گوید که چرا این محصولات بین افراد زیادی محبوب شده و نقش این اسیدها در مراقبت از پوست و زیبایی چیست؟
هیدروکسی اسید ها به سه دسته عمومی تقسیم می شوند :
AHA آلفا هیدروکسی اسید ها
BHA بتا هیدروکسی اسیدها
PHA پلی هیدروکسی اسید ها
آلفا هیدروکسی اسید (AHA) چیست؟
این گروه از اسیدها از مواد طبیعی مانند نیشکر، شیر، بادام یا میوه ها به دست می‌آیند؛ به همین دلیل به عنوان اسید میوه نیز شناخته می‌شود که از آن ها در ساخت محصولات مراقبت از پوست و به ویژه محصولات ضدپیری و جوانساز استفاده می شود. این ترکیبات کمک می کنند تا پوستی جوان تر، شفاف تر و شاداب تر داشته باشید. آلفا هیدروکسی اسید مولکول‌های آب‌دوستی هستند که نقش موثری در ایجاد لطافت پوست و هیدارته کردن آن دارند. با توجه به اینکه این دسته از اسیدها بیشتر بر لایه‌های سطحی پوست تاثیرگذارند و به عمق آن نفوذ نمی‌کنند، برای بهبود مشکلات سطحی پوست مانند لک، جوش و خشکی مفید می باشند.
انواع مختلفی از AHA وجود دارد که مشهورترین آنها عبارت اند از:
- گلیکولیک اسید: متداول‌ترین AHA است و از نیشکر تهیه می‌شود. اندازه مولکول‌های آن کوچک بوده و قوی‌ترین آلفا هیدروکسی اسید نیز محسوب می‌شود.
- لاکتیک اسید: دومین AHA رایج است که از شیر گرفته می‌شود. این اسید، جایگزین ملایم‌تری برای گلیکولیک اسید بوده و می‌تواند برای پوست‌های حساس نیز مناسب باشد.
- سیتریک اسید: این AHA از مرکباتی مانند لیمو، پرتقال و … به دست می‌آید. خاصیت تنظیم pH داشته و به عنوان ماده نگهدارنده نیز استفاده می‌شود.
- ماندلیک اسید: این اسید نوعی AHA ملایم بوده و از بادام تلخ حاصل می‌شود. از آنجایی که ماندلیک اسید ضعیف‌تر از لاکتیک اسید است، معمولاً در محصولات با اسیدهای دیگر ترکیب می‌شود.
- مالیک اسید: نوعی آلفا هیدروکسی اسید ملایمه که از سیب گرفته شده است. مالیک اسید نیز مانند ماندلیک اسید به خودی خود چندان قوی نبوده و معمولاً آن را با AHAهای دیگر ترکیب می‌کنند.
- تارتاریک اسید: این اسید از میوه انگور مشتق می‌شود. بیشتر از اینکه به عنوان لایه بردار عمل کند،مانند سیتریک اسید، برای تثبیت سطح pH سایر اسیدها به کار می‌رود.
مزایای AHA
- AHA ها هم برای لایه بیرونی پوست (اپیدرم) و هم برای لایه عمیق (درم) مفید هستند.در اپیدرم ، AHA ها دارای خاصیت لایه برداری هستند و باعث افزایش حذف سلولهای مرده پوست باقی مانده در سطح می شوند. آنها این کار را با تخریب ملایم پیوندهای نگهدارنده بین سلولهای مرده پوست انجام می دهند.
- AHA ها همچنین منجر به تقویت تولید کلاژن می شوند ، به همین دلیل وقتی می خواهید چین و چروک های پوست خود را کاهش دهید ، بسیار مهم است. AHA ها این کار را با افزایش سنتز کلاژن توسط فیبروبلاست ها (سلول های تولید کننده کلاژن در پوست) و با کاهش تخریب ساختار پوستی موجود انجام می دهند.
- آلفا هیدروکسی اسید اغلب لکه های ناشی از آکنه را روشن می کند و به عنوان بخشی از درمان می تواند جوش های سر سیاه را از بین ببرد.
- با استفاده از آلفا هیدروکسی اسیدها پوست ، لطیف می شود و استحکام آن بهبود پیدا می کند.
تست AHA بر روی پوست
برای آزمایش و اطمینان از اثربخشی محصولات آلفاهیدروکسی اسیدها ، مقدار کمی از کرم حاوی هیدروکسی اسیدها را روی بازو بمالید و پس از چند دقیقه واکنش پوست خود را مشاهده کنید. نکته مهم در انتخاب هیدروکسی اسید این است که بسته به نوع و میزان نیاز پوست به ترمیم ، محصولات حاوی هیدروکسی اسیدها ، تاثیرات متفاوتی بر سطح پوست می گذارند . برخی از محصولات AHA بعنوان مرطوب کننده هستند و برخی دیگر خواص لایه برداری دارند . همچنین به صورت موضعی در درمان خشکی پوست و یا خارش (ایکتیوز) خشکی شدید پوست استفاده می گردند . لایه بردارها همچنین به کاهش ملاسما ( لک بارداری) کمک می کند.
روش استفاده از لایه بردارها
- شب ها پس از تمیز کردن پوست صورت ، کرم حاوی آلفا هیدروکسی اسید برروی سطح پوست مالیده شود. افراد دارای پوست های بسیار حساس می توانند یک شب در میان استفاده کنند.
- پیشنهاد می شود درکنار محصولات AHA از محصولات حاوی ویتامین C که خاصیت احیا و شاداب کننده پوست با جذب سریع و تقویت ساخت کلاژن که عامل مهم جوان سازی و کاهش چین و چروک پوست است ، استفاده نمایید.
نکات مهم در مصرف آلفا هیدروکسی اسید:
☼ برای مصرف محصولات حاوی آلفاهیدروکسی اسید با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
☼ در دوران بارداری با احتیاط و مشورت پزشک یا داروساز استفاده نمایید .
☼ استفاده از کرم ضدآفتاب مناسب به همراه این محصول ضروری است .
☼ از مصرف ای محصولات در نواحی اطراف چشم خودداری نمایید.
آلفا هیدروکسی اسید با غلظت 10% یا کمتر را می توانید در محصولات بهداشتی بدون نیاز به نسخه تهیه کنید اما غلظتهای بالاتر از 10تا 70% باید توسط پزشک متخصص یا داروساز تجویز شوند.
بتا هیدروکسی اسید (BHA) چیست؟
بتا هیدروکسی اسید مجموعه ای از اسید های ارگانیک اند که خواص درمانی آنها در مراقبت های پوستی به اثبات رسیده است.این گروه از اسیدها معمولاً از پوست درخت بید یا برگ گیاهان سبز در زمستان گرفته می‌شوند BHA . درست مانند AHA نوعی لایه بردار شیمیایی بوده و لایه برداری را از طریق تجزیه و نرم کردن کراتین موجود در پوست انجام می‌دهد. از آنجایی که این امر به شل شدن سلولهای مرده پوست کمک می‌کند؛ سلولهای پیر، مرده و تخریب‌شده بسیار راحت‌تر جدا و پاکسازی می‌شوند. BHA ها تنها روی سطح پوست تأثیر نمی‌گذارند؛ بلکه به داخل منافذ آن نیز نفوذ می‌کنند.
این دسته از اسیدهای هیدروکسی علاوه بر حل کردن شاخه‌های کراتین پوست، روند کراتین سازی را نیز تنظیم می‌کنند. به عنوان مثال آکنه معمولاً با «هایپرکراتینیزاسیون» همراه است؛ به این معنا که بدن ، سلولهای پوستی را خیلی سریع‌‌تر از حد نرمال از بین می‌برد. BHAها این روند را کند کرده و احتمال مسدود شدن منافذ پوست را کاهش می‌دهند. از دیگر ویژگی‌های BHAها این است که چربی‌دوست هستند؛ به همین دلیل می‌توانند چربی اضافه پوست را نیز پاکسازی کنند. در نتیجه، برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه بسیار مناسب خواهند بود.
BHA فعالیت ضد التهابی و ضد باکتریای دارد و این دو دلیل از اصلی ترین دلایل توصیه پزشکان برای استفاده از محصولات حاوی آن برای پوست می باشد.
اصلی‌ترین اسیدهای گروه BHA که در بسیاری از محصولات پوستی به کار می‌روند عبارت اند از:
- سالیسیلیک اسید: رایج ترین BHA و همچنین قوی‌ترین آنها است. با این حال، به اندازه AHA تحریک کننده نیست؛ زیرا دارای خواص ضد التهابی است.
- بتائین سالیسیلات: این بتا هیدروکسی اسید از چغندر قند مشتق می‌شود. بتائین سالیسیلات جایگزین ملایم‌تری برای سالیسیلیک اسید بوده و تقریباً به همان اندازه موثر است. گفته می‌شود چهار درصد بتائین سالیسیلات معادل دو درصد سالیسیلیک اسید است.
- عصاره پوست درخت بید سفید: این BHA طبیعی بوده و از درخت بید سفید استخراج می‌شود. این اسید نسبتاً ضعیف به شمار می‌رود.
- سیتریک اسید: در حالی که سیتریک اسید در وحله اول نوعی AHA است، اما برخی از فرمولاسیون‌های آن BHA محسوب می‌شوند. این نوع سیتریک اسید به جای تثبیت pH پوست، برای خشک کردن چربی اضافی و تمیز کردن سلولهای مرده موجود در اعماق منافذ پوست استفاده می شود.
تفاوت AHA و BHA در چیست؟
- AHAها محلول در آب هستند. اماBHA ها محلول در چربی‌اند؛ یعنی می‌توانند از چربی و مولکول‌های چربی نیز عبور کنند.
- یکی دیگر از تفاوت های AHA و BHA غلظت آنها است. آلفا هیدروکسی اسیدها برای موثر بودن باید با غلظت حداقل هشت درصد استفاده شوند؛ در حالی که بتا هیدروکسی اسیدها به غلظت حدود دو درصد نیاز دارند.
- AHA ها روی لایه‌های سطحی پوست کار می‌کنند؛ در حالی که بتا هیدروکسی اسیدها علاوه بر سطح پوست به داخل منافذ هم راه پیدا می‌کنند.
- از نظر ژنتیکی، شما نمی‌توانید اندازه منافذ پوست خود را تغییر دهید. اما همه ما می‌دانیم که منافذ وقتی پر از چربی و سلولهای مرده شوند، بزرگ‌تر به نظر خواهند رسید. درست مانند بادکنکی که هر چه بیشتر آن را باد می‌کنیم بزرگ‌تر می‌شود. معمولاً AHAها روی منافذ پوست تأثیر نمی‌گذارند؛ اما BHAها با تمیز نگه داشتن منافذ باعث کوچک‌تر به نظر رسیدن آنها می‌شوند.
- AHA ها تاثیری بر چربی پوست ندارند؛ اما گروه BHA با کاهش سرعت تولید چربی می‌تواند چربی پوست را کمتر کنند.
- هر اسیدی در صورت مصرف شدن در غلظت یا pH نامناسب می‌تواند تحریک کننده باشد و پوست را خشک کند. با این حال، AHA معمولاً با تحریک، قرمزی و التهاب بیشتری نسبت به BHA همراه است. BHA ها به دلیل داشتن مولکول‌های بزرگ و خواص ضد التهابی پوست را کمتر تحریک می‌کنند.
- AHA ها ممکن است باعث زخم شدن پوست شوند؛ چرا که سلول‌ها را به تخریب خود ترغیب می‌کنند. فرایند «خودکشی» سلول‌ها آپوپتوز نام دارد. در مقابل، BHAها پوست را زخم نمی‌کنند زیرا فقط پیوند بین سلولهای پوست را شل می‌کنند و آنها را نمی‌کشند.
- از دیگر تفاوت های AHA و BHA حساس‌تر کردن پوست نسبت به نور است. AHAها حساسیت پوست را به آفتاب افزایش داده و باعث آسیب پذیری بیشتر پوست در برابر نور خورشید می‌شوند. به همین علت پس از استفاده از آلفا هیدروکسی اسیدها باید جدی‌تر از گذشته از ضد آفتاب مناسب استفاده کرد.
پلی هیدروکسی اسید (PHA) چیست ؟
PHAها ( پلی هيدروکسی اسيد ) به طور طبيعی در همه ی سلول های بدن وجود دارند. به نوعی می توان گفت این اسید پیش ساز مواد ژنتیکی می باشد.به زبان ساده، PHA ، یک نوع خاصی از AHA ست که سبب تقویت عملکرد سد دفاعی پوست شده و اثرات ضد پیری دارد. پلی هیدروکسی اسید خارجی ترین لایه پوست را لایه برداری می کنند. اما بر خلاف AHAها سایز مولکولی بزرگتری دارد که تاثیر اون ها رو ملایم تر می کند. از این رو یک جایگزین عالی برای کسانی است که قادر به استفاده از AHA نیستند. (افرادی که پوست خشک، حساس، اگزما و رزاسه دارند)
رادیکال های آزاد را می شناسید؟
راديکال های آزاد ترکيبات ناپايداری هستند که در محيط پیرامون ما، ترکيبات آرايشی و بهداشتی نامناسب و ... وجود دارند. حتی راديکال های آزاد ممکن است در پوست بوجود بيايند.
جالب است بدانید که اشعه خورشيد از مهمترين عوامل ايجاد راديکال های آزاد می باشد. این رادیکال ها بر روی پوست آسیب های مخربی به جای می گذارند.
ترکيبات آنتی اکسيدان ( ضد راديکال آزاد ) مانند PHA ، با جلوگيری از ايجاد راديکال های آزاد و همچنين خنثی کردن آن ها تأثير بسيار زيادی در جلوگيری از روند تخريب سلولی پوست خواهند داشت.
انواع PHA های معمول و پرمصرف :
◊ گلوکونولاکتون اسید
◊ لاکتوبیونیک اسید :ترکیبی از مشتقات PHA می باشد، که مزايای ديگری علاوه بر خواص PHA دارد.
- هر مولکول اسيد قدرت مرطوب کنندگی فوق العاده زيادی دارد، به طوری که پس از مصرف، يک لايه محافظ و رطوبت دهنده روی پوست ايجاد می کند.
- قدرت آنتی اکسيدانی بسيار زيادی دارد، به طوری که مصرف عمده آن در پزشکی، در مايعات نگهدارنده اعضاء پيوندی می باشد.
- خاصيت ترميم کنندگی بالایی دارد، از اين رو در بهبود پوست آسيب ديده و تحريک شده مناسب می باشد.
◊ گالاکتوز
جالب است بدانید: يک دوره استفاده از محصولات حاوی PHA ، سازگاری و تحمل پوست را نسبت به مصرف AHA افزايش می دهد.
سخن پایانی
همه می تونن از محصولات حاوی این اسیدها برای مراقبت از پوستشون استفاده کنند . اسیدها به طور کلی برای جوانسازی پوست ، کوچک کردن منافذ و درمان آکنه و لک ، مناسبند . اما انتخاب نوع و قدرت اسید مناسب هر فرد باید توسط پزشک یا داروساز ، انجام شود .
برای استفاده از لایه بردارهای شیمیایی باید با ماهیت و کاربرد هر کدوم آشنا شد و بعد به دنبال اون در لیست ترکیبات محصولات مراقبت از پوست بود.
به خاطر داشته باشید حتی اگر محصول لایه بردار مورد نظر برای استفاده در منزل فرموله شده، بهتر است شب های اول مقدار بسیار کمی از آن را استفاده کنید تا پوست بهش عادت کند. این لایه بردارها رو کم کم به برنامه مراقبت از پوست خود اضافه کنید تا مشکلات ناخواسته برای پوستتون ایجاد نکنید.
